وال پست منقطع (ناودانی) به همراه میلگرد بستر شرکت کهن پیشه به منظور تسلیح و مقاوم سازی دیوار درزمان زلزله (طبق پیوست ششم آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله) استفاده میگردد. اگرچه در سال های گذشته مقاوم سازی دیوار با نبشی کشی انجام می گرفت، ولیکن به دلیل عدم رفتار مناسب نبشی ها در زمان زلزله و عدم حفظ یکپارچگی دیوار در حال منسوخ شدن است. استفاده از وال پست منقطع (ناودانی منقطع) به همراه میلگرد بستر علاوه بر بهبود عملکرد دیوارهای غیر سازه ای سبب کاهش هزینه ها می گردد. لازم به ذکر است ایجاد پانچ در لبه های بال وال پست منقطع سبب اتصال مفصلی میلگرد بستر با وال پست و حذف گیره و قلاب و به طبع آن کاهش هزینه ها میگردد.
وال پست به طورکلی کمک می‌کند تا دیوار و تیغه‌ها بهتر و محکم‌تر به اسکلت اصلی ساختمان متصل شوند. درواقع والپست ها هنگام زلزله و باد، نیروهای وارده را از دیوار به فریم منتقل نموده و در نتیجه سبب استحکام بیشتر دیوار و پیشگیری از تخریب دیوار می‌شوند. والپست با کاهش طول آزاد دیوار و فراهم کردن امکان جابجایی جانبی، سختی سازه را کاهش می‌دهد و بنابراین باعث تقویت عملکرد دیوار در برابر بارهای لرزه‌ای دینامیک سازه میشود.
طبق پیوست ششم آئین نامه ۲۸۰۰ مقررات ملی ساختمان، اجرای وال پست الزامی میباشد؛ زیرا ایران یکی از کشورهای زلزله‌خیز است که هر چند وقت یک بار شاهد خرابی و واژگون شدن ساختمان‌های مختلف آن می‌باشیم. مهندسین ساختمان با مطالعاتی که بر روی ساختمان‌های ویران شده انجام داده‌اند، متوجه شدند که استفاده از وال پست میتواند اجزای غیرسازه‌ای را در ساختمان مهار کرده و میزان خسارت را بسیار کاهش دهد .قبلا تصور می‌شد که با سالم ماندن المان‌های اصلی سازه در حین زلزله میتوان از خرابی المان‌های غیرسازه‌ای مانند دیوارها و کاهش خسارات پیشگیری کرد.
نحوه اتصال وال پست ها
اتصال این ناودانی ها به ستون بتنی به طور تفنگی ممنوع هست و باید به شکل رول بولت گردشی نصب گردد. استفاده میلگرد بستر به عنوان مسلح کننده در برابر نیروهای عمود بر دیوار ضروری است و می بایست حتما صورت گیرد و انتهای میلگرد بستر به صورت مفصلی نصب می گردد به گونه ای که اجازه تغییر مکان دارد. برای ناحیه اتصال بالای دیوار هم به زیر تیر باید توجه داشت که اتصال به زیر تیر ممنوع هست و می بایست از همین ناودانی ها و فوم بهره برداری شود. فاصله هر قطعه هم در زیر تیر و روی ستون باید هر یک متر یکبار مکرر صورت گیرد و این نوع اتصال منجر به آن شده که در صورت زلزله ، دیوار به شکل کشویی داخل این ناودانی ها حرکت کند و سازه به راحتی می تواند تغییر شکل خود را بدون اینکه به تیر و ستون برخورد و اندرکنشی داشته باشد ، صورت گیرد.
الزامات قانونی در اجرای وال پست
توجه به الزامات زیر در اجرای وال پست حائز اهمیت می باشد.
دیوارها و تیغه های داخلی که ارتفاعی بیشتر از ۱/۸ متر دارند باید از نظر جانبی به سازه به طریقه مناسب مهار گردند.
طول مجاز دیوار غیر سازه ای بین دو کلاف قائم حداکثر ۴ متر یا ۴۰ برابر ضخامت آن در نظر گرفته شود نه بیشتر.
ارتفاع دیوارغیر سازه ای از تراز کف نباید بیشتر از ۳/۵ متر باشد.
مهار لبه های قائم تمام دیوارهای غیر سازه ای اهمیت زیادی دارد.
عواقب حقوقی عدم اجرای وال پست و میلگرد بستر
همانطور که از اهمیت وجود وال پست ها گفتیم ، عدم اجرای آن عواقب حقوقی را متوجه مهندس ناظر خواهد نمود، در واقع در صورتی که تخریب دیوار به علت عدم اجرای وال پست رخ دهد وضرر جانی و مالی بر اثر این حادثه اتفاق افتد مهندس ناظر مقصر خواهد بود.
توجه به الزامات زیر در اجرای وال پست حائز اهمیت می باشد.
حداقل فاصله وال پست عمودی از ستون یک متر می باشد.
استفاده از وال پست افقی یا تیرک زمانی است که ارتفاع دهانه از ۳٫۵ متر تجاوز نماید.
در صورت وجود بازشو با حداقل طول ۲٫۵ متر در دیوار، دو وال پست عمودی در طرفین بازشو قرار می دهیم.
در صورتی که طول دهانه کمتر از ۴ متر و ارتفاع دیوار کمتر از ۳٫۵ متر باشد نیازی به اجرای وادار نمی باشد.
اگر طول بازشوی درون دیوار از ۲٫۵ متر کمتر باشد فقط نیاز به یک وال پست عمودی در یک طرف بازشو است.
در صورتی که طول دهانه بیشتر از ۴ متر باشد آنگاه در میانه دیوار یک وال پست قائم گذاشته می شود فقط به این نکته توجه گردد که طول دهانه های طرفین وال پست قائم بیشتر از ۴ متر نگردد.
در صورتیکه در دیوار بازشو وجود داشته باشد و نیاز به وال پست افقی هم باشد می توان وال پست افقی را به گونه ای قرار داد که نقش نعل درگاه بازشو را هم داشته باشد. توجه گردد که وال پست افقی به گونه ای قرار گیرد که فاصله ی آن تا تیر بالایی و یا پایینی بیشتر از ۳٫۵ متر نگردد.
روش اجرای وال پست و میلگرد بستر
یکی از روش های مناسب برای اتصال دیوار به عضو قائم سازه ای، استفاده از اتصال کشویی در محل تماس، به وسیله وال پست منقطع می باشد. در این حالت استفاده از وال پست های سرد نورد فولادی در طرفین دیوار که به نحو مناسبی به عضو قائم سازه ای اتصال داده می شود، توصیه میشود.
اتصال دیوار به زیر سقف به وسیله وال پست منقطع
اتصال دیوار به زیر سقف باید به صورت اتصال لغزشی بدون اتصال مستقیم دیوار به سقف و با استفاده از مهار خارج از صفحه دیوار با قطعاتی از قبیل ناودانی اجرا شود. انتخاب نوع اتصال بستگی به وضعیت دیواری دارد که بین اعضای قائم شامل ستون، دیوار و یا وادار مهار شده است. حداقل فاصله بالای دیوار تا زیر سقف برابر با بیشترین دو مقدار ۲۵ میلیمتر و حداکثر خیز دراز مدت سقف در امتداد دیوار در نظر گرفته شود. لبه بالایی دیوار را میتوان با استفاده از ناودانی که به طریق مناسب به سقف سازه متصل میشود مهار نمود. ناودانی نباید به دیوار یا وادار پیچ، میخ و یا جوش شوند. با این اتصال امکان حرکت آزادانه دیوار در درون صفحه تامین میشود. فاصله بالای دیوار تا سقف باید در حدی باشد که تیر بتواند آزادانه خیز داده و اتصالی با دیوار پیدا ننماید.
مراحل اجرای وال پست و میلگرد بستر
الف) روش های اتصال دیوار به اعضای قائم سازهای
اتصال لبه قائم دیوارها به ستون ها و دیوارهای برشی ساختمان یا هر عضو قائم سازهای دیگر در سازه باید به گونه ای باشد که ممانعتی در برابر دریفت نسبی ساختمان ایجاد نکند. در دیوارهای پانلی نیازی به اتصال بین دیوار و ستون وجود ندارد و فواصل بین این دو باید با مواد تراکم پذیر مانند پشم سنگ ضد رطوبت پر شود و بر روی آن در نازک کاری از یک لایه شبکه الیاف یا رابیتس استفاده شود
ب)اتصال کشویی به صورت ناودانی یا دو نبشی
یکی از روش های مناسب برای اتصال دیوار به عضو قائم سازه ای، استفاده از اتصال کشویی، به وسیله نبشی یا ناودانی منقطع یا پیوسته است.
در مورد این اتصال نکات زیر حائز اهمیت است:
قطعات نبشی و ناودانی می تواند از ورق فولادی گالوانیزه یا ورق سیاه خم خورده باشند.
هیچگونه اتصالی اعم از پیچ و میخ بین بال والپست و دیوار نباید اجرا شود.
فاصله بین دیوار تا ستون با مواد انعطاف پذیر از قبیل پشم سنگ یا پلی استایرن پر شود.
در مواردی که ستون فولادی باشد وال پست منقطع می تواند به ستون جوش شود.
پ) اتصال با بست رادیکالی (بست ارتجاعی)
از جمله اتصالاتی که در موارد مشابه قابل توصیه است استفاده از اتصالات لغزشی برای مهار خارج از صفحه و در عین حال تامین آزادی حرکت در درون صفحه میباشد. در این حالت استفاده از نبشی ها و ناودانی های سرد نورد شده فولادی در طرفین دیوار که به نحو مناسب به ستون بتن آرمه یا ستون فولادی اتصال داده میشود توصیه می شود
در خصوص اتصال فوق نکات زیر لازم به یادآوری است:
در دیوارهای داخلی به ازای هر سه ردیف بلوک باید از یک بست ارتجاعی استفاده نمود.
در دیوارهای خارجی به ازای هر دو ردیف بلوک باید از یک بست ارتجاعی استفاده نمود.
استفاده از بست دارای خم خوردگی (ارتجاعی) جهت تامین امکان جابجایی محدود دیوار در راستای افقی ضروری بوده و اتصالات با قطعات به فرم نبشی متداول نمیتواند از ترک های ناشی از خمش و یا سایر تغییر شکل ها جلوگیری نماید.
بست ارتجاعی مورد استفاده باید دارای حداقل عرض ۳۰ میلی متر، حداقل ضخامت ۲ میلی متر و حداقل طول ۲۰۰ میلی متر باشند.
اتصال بستها به ستون فولادی با جوش و به ستون بتونی با پیچ و رول پلاک انجام میگردد.
ت) استفاده از گیره و قلاب
در صورت استفاده از میلگرد بستر، از گیره و قلاب آن جهت اتصال دیوار به ستون در جهت خارج می توان استفاده نمود و نیازی به استفاده از نبشی یا ناودانی نمی باشد.
ث) روش های اتصال دیوار به زیر سقف
اتصال دیوار به زیر سقف باید به صورت اتصال لغزشی، بدون اتصال مستقیم دیوار به سقف و با استفاده از مهار خارج از صفحه دیوار با قطعاتی از قبیل دو نبشی یا ناودانی اجرا گردد. انتخاب نوع اتصال بستگی به وضعیت دیواری دارد که بین اعضای قائم شامل ستون، دیوار و یا وادار مهار شده است. حداقل فاصله بالای دیوار تا زیر سقف برابر با بیشترین دو مقدار ۲۵ میلیمتر و حداکثر خیز دراز مدت سقف در امتداد دیوار در نظر گرفته شود. لبه بالایی دیوار را می توان با استفاده از دو نبشی و یا ناودانی که به طریق مناسب به سقف سازه متصل میشود مهار نمود. ناودانی و یا نبشی ها نباید به دیوار یا وادار پیچ، میخ و یا جوش گردند. با این اتصال امکان حرکت آزادانه دیوار در درون صفحه تامین می گردد. فاصله بالای دیوار تا سقف باید در حدی باشد که تیر بتواند آزادانه خیز داده و اتصالی با دیوار پیدا نکند. نبشی ها به ترتیب ابتدا در یک سمت اجرا و پس از دیوارچینی و قرارگیری بالاترین بلوک دیوار، نبشی دوم متصل میشود. نبشی میتواند به صورت سرد نورد یا گرم نورد و به شکل منقطع یا پیوسته باشد
می توان به جای مهار خارج از صفحه دیوار در تراز سقف، آخرین ردیف دیوار را به وسیله میلگرد یا بست مسلح نمود. در این صورت توجه شود که در محاسبات دیوار به صورت یک صفحه یک طرفه لحاظ شود و کل بار جانبی وارده به دیوار در طراحی وادارها و المان های مسلح کننده دیوار لحاظ شود .
باتوجه به مقطع T شکل سقف وافل ، سوال بسیاری از کارفرمایان و سازندگان درمورد محل اتصال وال پستهای عمودی به سقف وافل است . آیا محل اتصال وال پست به تیرچه های سقف وافل میبایست انجام شود و یا به قسمت دال سقف وافل ؟ در جواب میتوان گفت محل اتصال اهمیت چندانی ندارد و وال پست را میتوان به هر دو قسمت تیرچه و یا قسمت زیرین دال سقف وافل متصل کرد . نکته حائز اهمیت در این موضوع ، دتایل اتصال است . در واقع جزئیات اتصال وال پست به دال و یاتیرچه های بتنی در سقف وافل بسیار مهم است.
در گام نخست میبایست یک عدد پلیت با استفاده از رول بولت در محل مورد نظر روی کف بتن دال سقف وافل نصب نمود . سپس دقیقا در بالای همین محل نیز میبایست یک پلیت با استفاده از رول بولت نصب شود . در ادامه وال پست روی پلیت کف جوش میشود . در قسمت فوقانی برای مهار وادار (وال پست عمودی) از دو عدد نبشی در طرفین استفاده میشود و وادار بین دو نبشی فیکس میشود . در اینجا نکته مهم عدم اتصال وادار به پلیت فوقانی به صورت مستقیم و با استفاده از جوش است . جزیئات اتصال وال پست به سقف وافل در تصاویر زیر ارائه شده است.
جزئیات اتصال دیوارها به وال پست در سقف وافل
یکی از نکات بسیار مهم در دیوارکشی همراه با وال پست در سیستم سقف وافل ، اتصال قسمت فوقانی دیوار به زیر تیرچه های بتنی با استفاده از یک قطعه فلزی مانند نبشی است. در اجرای اتصال دیوارها به وال پستها نکات بسیار زیادی از جمله اتصال با استفاده از میلگرد بستر نیز الزامی است. میلگرد بستر روش مسلح کردن رجهای دیوار در بلوکهای ملاتی است ، که در دو نوع خرپایی و پلکانی قابل اجرا است . میلگرد بستر تشکیل شده از دو قسمت شامل : شاخک اتصال و بستر ساخته شده از میلگرد که همگی از جنس فولاد ضد زنگ یا فولاد گالوانیزه و یا میلگرد آجدار سرد نورد شده ، هستند.
سایز مفتول های میلگرد بستر عموماً بین ۳ تا ۴ میلیمتر برای زمانی است که یک رج درمیان اجرا شود و در صورتیکه مقرر شود هر یک متر به یک متر اجرا شود، قطر میلگرد ۸ میلیمتر خواهد شد به شرطی که سختی آهن از سختی بلوک بیشتر نشود ، لذا برای این حالت پیشنهاد می شود از بلوک های سیمانی استاندارد استفاده شود.
مشخصات فنی و دیتایل ها
۱ – وال پست منقطع طول ۴۰ سانت برای مقاطع عمودی برای دیوار ۲۰ سانتی ( عرض وال پست ۲۱ )
۲ – وال پست منقطع طول ۴۰ سانت برای مقاطع عمودی برای دیوار ۱۵ سانتی ( عرض وال پست ۱۶ )
۳- وال پست منقطع طول ۴۰ سانت برای مقاطع عمودی برای دیوار ۱۰ سانتی ( عرض وال پست ۱۱ )
۴- وال پست منقطع طول ۲۰ سانت برای مقاطع افقی برای دیوار ۲۰ سانتی ( عرض وال پست ۲۱ )
۵- وال پست منقطع طول ۲۰ سانت برای مقاطع افقی برای دیوار ۱۵ سانتی ( عرض وال پست ۱۶ )
۶- وال پست منقطع طول ۲۰ سانت برای مقاطع افقی برای دیوار ۱۰ سانتی ( عرض وال پست ۱۱ )
۷- گیره میلگرد بستر به ابعاد ( ۱۵ / ۳ ) طول ۱۵ سانتی متر و عرض ۳ سانتی متر
۷- گیره میلگرد بستر به ابعاد ( ۱۵ / ۳ ) طول ۱۵ سانتی متر و عرض ۳ سانتی متر
